Wat is jouw stempel?

Stel je voor: je doet mee aan een quiz op de televisie waarin je kennis wordt getest, bijvoorbeeld de “Nationale IQ Test” of “Weet ik veel” als de commerciële reactie daarop. Welk van de antwoordmogelijkheden past het beste bij jouw voorstelling naar aanleiding van de volgende vraag.

Wat is een moterrijder?

De antwoorden bevatten allemaal stereotype uitspraken die met motorrijden kunnen worden geassocieerd, in ieder geval door mij. Die stereotype denkbeelden bestaan voor veel meer groepen mensen in de samenleving. Waar denk je bijvoorbeeld aan bij een ‘dom blondje’, een ‘nerd’ of een ‘oud vrouwtje’? Ja, van die laatste wordt vaak beweerd dat ze een heel leuk autootje te koop heeft. Of was het nu net andersom?

Dat we veelal zo denken wordt momenteel bevestigd door het reclamebureau dat de commercials voor een rijstwafel producent verzorgd. Zij laten scooter meisjes opdraven, oudere meisjes die van iets geks houden, mannen die hun midlifecrisis een plek hebben gegeven en jongens die zichzelf net zo serieus nemen als hun haar. Hoewel het uiterlijk van deze mensen op kleine details misschien afwijkt, is de gemene deler overduidelijk aanwezig.

“Ja, ja!” hoor ik al zeggen. “Dat heeft dat reclame bureau mooi in elkaar gezet. Als je 17 jaar of 47 jaar bent, ben je zeker op statistische gronden interessant voor marketing doeleinden, maar loop je er toch niet allemaal zo bij?” Waarom er nu specifiek in beide reclamefilmpjes die leeftijden worden genoemd, weet ik ook niet. Dat de kledingstijl van genoemde doelgroepen in scène is gezet, betwijfel ik. De subcultuur waartoe we behoren drukt, soms misschien zelfs ongemerkt, een nog iets specifieker stempel op ons dan welke we al met ons meedragen door onze afkomst, geloof of levensfase.

Een aantal van die specifieke stempels is als het kunstwerk Exactitudes bekend. Ik ben daarmee in aanraking gekomen tijdens een fotografiecursus die ik in 2002 volgde. De commercials kwamen mij dan ook op de één of andere manier vertrouwd over.

Het werk Exactitudes van de Rotterdamse fotograaf Ari Versluis en styliste Ellie Uyttenbroek levert een schitterend overzicht van de kledingstijl en attitude die onder subculturen kunnen worden waargenomen. De verzameling beperkt zich niet slechts tot Nederlandse of Europese subculturen, maar laat ook Aziatische, Noord Afrikaanse en Zuid Amerikaanse zien. Gek genoeg bevestigen die niet-Europese series in veel sterkere mate de stereotype voorstelling van die culturen, althans bij mij.

Bijzonder aan het werk is de geïsoleerde manier waarop de individuen zijn gefotografeerd en als groep in blokken van 3 x 4 op een pagina worden weergegeven. Naast de specifieke kledingstijl nemen de individuen ook een karakteristieke pose aan die kenmerkend is voor de attitude binnen de subcultuur. Door deze manier van presenteren blijft het onduidelijk of de individuen elkaar ook daadwerkelijk vanuit de subcultuur kennen.
Daarnaast vind ik het ook een prestatie om over een periode van 8 jaar zo stijlvast te blijven. De eerste editie die in 2002 werd uitgegeven laat op een bijzonder manier een tijdbeeld zien tussen 1994 en 2002.

Nu ik, naar aanleiding van een stel crackers, het boek nog eens doorblader, ben ik eigenlijk wel benieuwd hoe het werk nadien is voortgezet.