Kunstmatige Houdgreep

Vorige week was het zo ver: een blauw scherm op mijn laptop… Dat is de manier van MicroSoft om aan te geven dat er serieuze problemen met je computer zijn. Wat er precies aan de hand is kom je eigenlijk niet te weten uit de meldingen die getoond worden. Er worden allerlei verwijzingen gemaakt naar geheugenlocaties en andere ingewikkelde zaken waar je als doorsnee computergebruiker niet van kan weten en eigenlijk ook helemaal niets wilt weten.

Zulke blauwe schermen had ik op deze computer zelf nog niet eerder meegemaakt. Normaal is een reboot voldoende om het systeem zelf naar een oplossing te laten zoeken. Maar helaas, nu was het direct de laatste keer. De poging om opnieuw opstarten mondde uit in een helse kakofonie van pieps en bliebs… Daarna verscheen er een trieste mededeling op het verder zwarte scherm: No bootable device_

Hiermee geeft het systeem aan niet meer in staat te zijn de informatie van de harde schijf te lezen die nodig is om het systeem te starten. Ook mijn pogingen om de gezondheid van het systeem zelf in kaart te brengen met behulp van diagnostische programma’s die ooit bij de laptop waren geleverd mislukten.

De beslissing om een nieuwe laptop aan te schaffen was daarna relatief snel gemaakt. Het budget en de specificatie waaraan minimaal voldoen moet worden waren ook zo vastgesteld. Maar wat krijg je dan wanneer je het systeem voor de eerste keer start? In ieder geval niet het warme welkom dat ik had verwacht op basis van de herinneringen die ik nog had uit de tijd dat het installeren van het ‘operating system’ een soort hobby-achtige bezigheid was met een stapel floppy disks of het ‘moderne’ activeringsproces van de daarop volgende generatie. MicroSoft leek in die tijd nog enigszins trots te zijn op het product dat jij van hen had gekocht.

Nee, nu koop je een laptop en zit je of je het wilt of niet vast aan een licentieovereenkomst met de producent van de laptop van wie je het reeds vooraf geinstalleerde ‘operating system’ in bruikleen krijgt. Is dat erg? Ja, ik denk het wel. Voor je überhaupt iets nuttigs met je nieuwe aankoop hebt kunnen doen, bepaalt deze producent wat je zeker niet mag onder de licentieovereenkomst. Wanneer je met deze bepalingen niet akkoord kan of wil gaan, dien je de aankoop ongedaan te maken.

En is het dan uiteindelijk duidelijk wat er wel en niet is toegestaan? Nee, de bepalingen -althans die enkele waar ik werkelijk de moeite voor heb genomen ze te lezen- zijn zo rekkelijk dat daar zonder al te veel inspanningen niet aan kan worden voldaan. Eén van de eerste bepalingen geeft namelijk aan dat ‘reversed engineering’ niet is toegestaan. Dat is volgens mij een claim op het alleenrecht over de technology van alles wat er door de producent op en in je laptop is aangebracht. Hoe ik daar over denk heb ik in een eerder bericht al eens uiteengezet. Daarbij komt nog dat ik niet in staat ben om elke regel programmacode die ik eventueel zou willen schrijven te toetsen aan iets waar ik geen inzicht in heb!

Waarom hier nu zo’n punt van maken? Deze bepaling zegt eigenlijk dat je bij voorbaat de laptop hebt gekocht om er ongeoorloofde activiteiten mee uit te voeren… En hier zullen we in de toekomst steeds meer mee te maken gaan krijgen. Bezit is namelijk uit! In plaats van een bewuste keuze te maken en iets voor langere tijd aan te schaffen, gaan we in de toekomst alleen nog maar lenen, leasen of delen. Daar waar voorheen het ‘mijn en dijn’ de omgang met goederen regelde, zal dat in de toekomst met allerlei vormen van bepalingen worden gedaan.

Is dat dan zo’n probleem? Neem als recent voorbeeld de levering van elektriciteit: Volgens de regels klopt het allemaal, maar in de praktijk komt er niet veel van de geveinsde groene aspiraties terecht. Maar ook hoe er met je ongebruikte belminuten wordt omgegaan heb je maar te accepteren omdat er anders helemaal niet te bellen valt. De wereld verandert…

Toeval of niet, vorige week behandelde De Groene Amsterdammer in een artikel het Turntoo concept van Thomas Rau. In de basis vind ik dit een logische benadering van de problematiek van de grondstoffenschaarste. Probleem is alleen dat er in deze gesloten cyclus geen rekening lijkt te worden gehouden met een aantal parameters die een bedreiging vormen van het systeem. Neem alleen al de immer groeiende wereldbevolking: in het voorbeeld diagram over het Turntoo concept zal de voorraad aan grondstoffen constant moeten groeien om iedereen te kunnen laten deelnemen.

Daarnaast leveren de producten die in het Turntoo systeem niet alleen een prestatie, ze zijn ook aan slijtage onderhevig. Alles wat door slijtage verloren gaat zal opnieuw aan het systeem moeten worden toegevoegd, net als de energie die nodig is voor de productie, recycling en de logistiek. Feitelijk verandert er door dit concept dus niet zo heel veel, alleen dat de normen en waarden in de gebruiksfase niet meer door mijzelf kunnen worden bepaald. Deze worden mij namelijk voortaan opgelegd in het contract dat ik zal moeten aangaan om een ‘prestatie’ te kunnen afnemen.

Wat er naar mijn idee wel nieuw is aan deze manier van denken is de veronderstelling dat het einde van de technologische ontwikkelingen nog lang niet inzicht is. De vraag is alleen of dit optimisme niet juist de blinde vlek in het concept is. Gaan producenten werkelijk minder troep produceren wanneer zij verantwoordelijk zijn voor de totale kringloop van de gebruikte grondstoffen? Het verdienen van geldt blijft immers de grootste drijfveer in dit systeem.
Ik denk dan ook dat het idee om fiscaal in te grijpen -goedkoper maken van arbeid ten opzichte van grondstoffen- kan helpen. Meer nog zou het helpen wanneer de lokale vakmensen weer het vertrouwen krijgen dat ze verdienen.

De wereld verandert en het zal er uiteindelijk op neer komen dat de basis waarop ik mijn producten kies in de toekomst zal veranderen. Niet langer de kwaliteit, de vormgeving of de prijs zullen tellen, maar de ruimte die de bepalingen ten aanzien van het gebruik mij zullen laten. Wie nu al moeite heeft om zonder al te veel verkeersboetes door het leven te gaan, zal het mijn inziens in de Turntoo economie erg zwaar krijgen.