Ideologische wetenschap

Er knaagt iets in me. Ik weet niet goed wat er aan te doen. Dat knagen duurt al geruime tijd, ik weet eigenlijk niet beter. Het voelt als onrust, als dwaling waarbij de terugkeer naar de juiste koers in wording is, als een reis waarbij het gezelschap een sfeer schept die niet overeenstemt met mijn intuïtie.
Dat knagen verheftigt zich de afgelopen periode sterk. Met verbazing sla ik gade hoe de maatschappij krampachtig aan de ingeslagen weg vasthoudt, niet in staat voorbij de eigen ideologie te kunnen kijken, onwelriekende belangen af te schudden, een pas op de plaats te maken en schoon schip te maken.

Die ideologie bestaat er dan volgens mij uit dat elk fenomeen wetenschappelijk moet worden onderzocht, de waarheid op methodische wijze wordt aangetoond en dat de antwoorden die de wetenschap geeft de ultieme remedie voortbrengt in wat technologie wordt genoemd. Een ideologie die gebaseerd is op groei, concurrentie en oneindigheid.
Een maatschappij die deze ideologie aanhangt wil meer, meer ook van het zelfde, vindt oplossingen in juridisering, vervormt de leefomgeving ter wille van comfort, winst en technologische vooruitgang. Een stap terug zit er niet in, is een brug te ver, is gezichtsverlies.

Wetenschap drijft op feiten, bestaat uit getheöriseerde perspectieven op die feiten, is geldig binnen de vooropgestelde begrenzing van het onderzoeksveld. Daarmee is wetenschap niet allesomvattend, niet alwetend en zeker geen zekerheid.
Wetenschap is eenkennig, slachtoffer van zijn eigen methode: gelijkgestemden toetsen nieuwe bijdragen, de oude stempel meeliftend op het jonge talent. Wie heeft er nog belang bij Popper’s zwarte zwaan?!

Opmerkelijk is het gebrek aan kennis over kentheorie in de maatschappij. Weten van kennen en niet-kennen, de voorwaardelijke communicerende vaten in de evolutie van kennis, de ontwikkeling van wetenschap.
Nederigheid voorkomt uitspraken zoals die van Ilja Leonard Pfeizer in de column van 9 november 2021 van HP/DeTijd: “Want  hoewel  het  twee  verschillende  werelden  betreft,  die  niet  meer  met  elkaar communiceren,  wilde  en  wil  ik  geenszins  de  suggestie  laten  bestaan  dat  beide  werelden gelijkwaardig  zijn  en  evenveel  bestaansrecht  hebben.  Wie  zich  laat  vaccineren,  laat  zich leiden  door  wetenschap,  feiten  en  het  besef  dat  het  zijn  of  haar  plicht  is  medemensen tegen  zichzelf  te  beschermen.  Wie  zich  weigert  te  laten  vaccineren,  laat  zich  leiden  door andere  overwegingen  en  die  andere  overwegingen  zijn  dus  noodzakelijkerwijs onwetenschappelijk,  niet  op  feiten  gebaseerd  en  egoïstisch.”?
Kort gezegd: de wetenschap is in beton gegoten, een andere mening is niet mogelijk en gevaarlijk. Echo uit mijn christelijke jeugd, hetzij iets verbogen.

Welke tegenkracht houdt de maatschappij dan voor ons scherp? Kunst als spiegel van de maatschappij verliest gaande weg aan kracht, zeker na Warhol.
De kunst van Warhol verheerlijkt niet alleen het consumentisme, hij zelf beoogt er ook een monotone blik mee te bewerkstelligen. Een blik waarmee de maatschappij de wereld moet ervaren, waarderen en naar moet gaan leven.

Zijn we als Ilja? Slikken we de hapklare brokken die Warhol ons voorschotelt? Niet omdat het moet, maar zolang het kan, blijven we alles wat ons het gemak bevordert slaafs consumeren, schakelen onder groen-gedoe over van de ene naar de andere destructieve verhouding tot onze leefomgeving.
Hoelang duurt het nog voordat de feiten zichtbaar worden, waarmee zonder de wetenschappelijke theorieën het effect van gedrag voelbaar wordt, voorbij de intuïtie?