Gefabriceerde Broeikas

Het is een tijdje stil geweest rond het Broeikaseffect, maar vorige week wordt er weer eens aandacht aan geschonken. Het betreft een melding van de hoogst gemeten concentratie CO₂ in de atmosfeer sinds de metingen in 1958 werden gestart. Het meetstation dat de recordwaarde van 400 ppm heeft geregistreerd is gelegen op de hellingen van de vulkaan Mauna Loa op Hawaii. De meetwaarde lijkt te passen in de Keeling Curve, naar de grondlegger Keeling van het meetprogramma op het Scripps Institution of Oceanography, die een als maar snellere toename van de concentratie CO₂ laat zien.

Voor de industriële revolutie zich voltrok zou op basis van schattingen de concentratie CO₂ in de atmosfeer ongeveer 180-280 ppm zijn geweest. Dat betekent dat in de relatief korte tijd van 200 jaar de concentratie bijna moet zijn verdubbeld ten gevolgde van het groeien van de menselijke welvaart en de omvang van de wereldbevolking. Deze ontwikkeling is het resultaat van alle technische vooruitgang sinds de uitvinding van de stoommachine.

De manier waarop het nieuws gebracht wordt suggereert een enorme toename, maar is relatief gezien volgens mij verwaarloosbaar. Immers, de atmosfeer bestaat feitelijk uit slechts twee componenten: stikstofgas N₂ heeft een concentratie van 780.000 ppm en zuurstofgas O₂ een concentratie van 210.000 ppm. De overige 10.000 ppm bestaat voornamelijk uit niet schadelijke deeltjes zoals waterdamp en edelgassen. Zelfs aan deze “rest” levert het broeikasgas CO₂ nog maar een bescheiden bijdrage.

Dat wij bezig zijn met het onszelf vernietigen door de aarde over te belasten is overigens geen nieuw thema. Reeds in 1798 voorspelde Thomas Malthus dat de voedselproductie de bevolkingsgroei niet zou kunnen volgen en een catastrofe tot gevolg zou hebben. Dat deze catastrofe zich tot nu toe niet heeft voltrokken wordt toegeschreven aan het ontbreken van het inzicht dat de schaarste aanzet tot het ontwikkelen van betere productietechnieken. Het model waarop Malthus zijn voorspelling baseerde is dus niet geheel in overeenstemming met de werkelijkheid gebleken.

Toch vermoed ik dat de redenering van Malthus een zekere kern van waarheid bezit. Eén van de weinige organisaties die hieraan hun bestaansrecht ontlenen is “De club van 10 miljoen”. De boodschap die zij verkondigen is echter niet erg hip door het spook van de vergrijzing dat hieraan kleeft. Hoewel het onzeker is of de vergrijzing veel geld gaat kosten, is het ook niet erg waarschijnlijk dat er veel geld mee te verdienen valt.

Het bestrijden van de symptomen van onze huidige levensstijl zal veel lucratiever zijn. Om geld te kunnen generen uit de angst voor een opwarmende aarde worden allerlei keurmerken en certificaten geïntroduceerd. In plaats van een verhelderende werking leggen de organisaties achter deze merken een schimmige sluier over de duurzaamheid van onze consumptiedrift. Ik vraag me dan ook af of het model waarop bijvoorbeeld de Ecologische Voetafdruk berust beter aansluit bij de werkelijkheid dan die waarop Malthus zich baseerde.

Dat we niet op dezelfde manier verder kunnen, daarvan ben ik overtuigd. Ook wil ik best geloven dat de gemiddelde consumptie wereldwijd volgens de huidige definitie nu al meer is dan de aarde kan voortbrengen. Een zorgwekkende situatie?

Lokaal, zo is de verwachting die ons wordt voorgespiegeld, zullen wij moeten inspelen op het stijgen van de zeewaterspiegel. Want met het stijgen van de concentratie CO₂ in de atmosfeer neemt de gemiddelde temperatuur toe waardoor -zo is de verwachting- het poolijs en de gletsjers zullen smelten en verdwijnt een groot deel van ons land onder water. Maar dit is slechts één kant van de medaille: ook het probleem van overbevolking en de daaraan verbonden consequenties vormen een bedreiging voor de Randstedelijke regio. Die dreigingen vragen uiteraard om een creatieve oplossing.

De eerste creatieve aanzet voor een oplossing is onlangs in Rotterdam gelanceerd. Een drijvend park moet de leefbaarheid in de stad vergroten. Om het plan aantrekkelijker te maken wordt het eiland multifunctioneel. Naast het nieuwe groen en de leisure-functies voorziet het plan ook in extra parkeergelegenheid en een nieuwe kans voor mensen die niet op de arbeidsmarkt actief kunnen of wilden zijn.

Wat ik niet begrijp aan dit nieuwe initiatief is de drang om in een omgeving die door de intensieve bebouwing als welhaast onleefbaar wordt bestempeld nog een bouwwerk te realiseren. Als het toenemen van de concentratie CO₂ verstikkend werkt, geldt dat dan ook niet voor het aantal parkeerplaatsen in de stad, al dan niet verstopt onder een groen dak?