Hokjesgeest

Het blijft mij verbazen, het gemak waarmee heel normale zaken door een menigte plots omgezet kunnen worden in een halszaak. Om een voorbeeld te geven was er enige weken geleden spontaan collectief verontwaardiging over het slachten van een giraffe.

Wat mij in dit specifieke geval verbaasd heeft is de reden waarom men verontwaardigd meent te moeten zijn: Je doodt niet zomaar een dier!

Het heeft er hier alle schijn van dat aan deze giraffe een hoog knuffelgehalte is toegekend ter compensatie van zijn ellendige leven in de dierentuin. Want dat is toch wel een heel verschil: je leven lang op de eindeloze vlakte van de Serengeti ronddraven of dag-in-dag-uit rondjes draaien in een veel te klein hok van de plaatselijke ZOO.

De manier waarop de giraffe eindigt is in beide gevallen zeer waarschijnlijk identiek: als maaltijd voor een roofdier. De weg naar dat einde is, dat ben ik mezelf goed bewust, zeker niet identiek. Op de natuurlijke manier heeft de giraffe nog een eerlijke kans, zeker als het een jong en gezond exemplaar betreft. Bovendien hangt het succes van de “kill” sterk af in welke mate de jager wordt geplaagd door honger.

Op de meer humane manier adviseert een dierenarts of zoals in dit geval een commissie met autoriteit in de ZOO community, over het lot van het betrokken dier. En inderdaad, die beslissing zal niet ‘zomaar’ worden genomen, hoewel ik daar natuurlijk geen inzage in heb gekregen.

Net zo min als ik inzage heb in de honger van de jagers in de dierentuin en de beslissing over de manier waarop deze dieren dagelijks in hun energie behoefte moeten worden voorzien opdat zij ons kunnen blijven vermaken. Die jagers verschillen in hun voorkeur voor voedsel overigens niet zo heel veel van ons mensen, de vegetariërs daargelaten.

En zeg nu zelf: Sta je er wel eens bij stil wie je eet wanneer de deksel van de stoofschotel gaat? En hoe die daar zo terecht gekomen is?

Die laatste vragen zijn cruciaal in de vorming van een objectieve mening over de situatie met de giraffe. Wanneer dergelijke kritische vragen niet (kunnen) worden gesteld ontstaat het kopieergedrag waarmee meningen vaak transformeren tot feiten. Gelukkig blijkt zulk gedrag een normaal gegeven voor de mens: In het zeer dikke boek van Daniel Kahneman over heuristiek, dat is het zoeken naar en vinden van kennis, wordt uitgelegd dat bij het bedrijven van wetenschap het gevaar bestaat dat de betrokkenen daarbij bevooroordeeld (kunnen) zijn. Wanneer iets niet in de juiste context wordt onderzocht leidt dat tot tunnelvisie of zelfs blindheid. Dit beperkte zicht op de werkelijkheid vergroot vervolgens de kans op het trekken van de verkeerde conclusies. Kahneman waarschuwt: “All you see is all there is!”

Maar ook in ons dagelijks leven vormen we onze mening op basis van de momentane waarnemingen en de ervaringen die we reeds eerder opdeden. En de dynamiek wordt binnen een groep nog eens uitgebreid met een extra dimensie waardoor, zeker onder invloed van sociale media, een mening binnen de kortste tijd tot een feit is verworden.

Uit eigen ervaring weet ik dat zelfs daar waar de giraffes en de andere dieren nu nog in het wild leven de gelijkenis met een dierentuin steeds sterker wordt. De foto bij dit artikel maakte ik tijdens een safari in het natuurreservaat Palmwag, Namibië. Tijdens die reis door dit uitgestrekte land bezocht ik ook een expositie van de Cheetah Conservation Fund waarin werd uitgelegd dat ook de cheetah door inteelt dreigt uit te sterven. De genen kunnen niet meer mixen door het versnipperen van het leefgebied ten gunste van (met name de veeteelt voor) de mens.

En ja, schrik niet wanneer je in Namibie zebra of kudu op het menu aan treft.